راهنمای کامل بتن ریزی در هوای گرم و تابستان
در این راهنما، بر اساس استاندارد ملی ایران (ISIRI 8451) و مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، روش‌ها و نکات اجرایی مهم بتن ریزی در هوای گرم را بررسی می‌کنیم تا با رعایت آنها، دوام و کیفیت سازه‌های بتنی حفظ شود.
شرایط آب و هوای گرم برای بتن‌ریزی معمولاً به شرایطی اطلاق می‌شود که:
- دمای بتن بالاتر از ۳۰ درجه سانتیگراد باشد.
- رطوبت نسبی کمتر از ۷۰ درصد و وزش باد وجود داشته باشد.
آنچه در ادامه می خوانید:
- مشکلات بتن‌ریزی در هوای گرم
- استانداردها و مقررات مرتبط با بتن ریزی در هوای گرم و تابستان
- تأثیر آب و هوای گرم بر روند گیرش بتن
- چالش های اصلی بتن ریزی در گرما و مناطق گرمسیر
- اقدامات ضروری قبل، حین و بعد از بتن‌ریزی در هوای گرم
- انواع افزودنی های بتن برای فصل گرم
- تفاوت زودگیر کننده بتن با زود سخت کننده بتن
- عمل آوری بتن یا کیورینگ بتن در تابستان و هوای گرم
- الزامات طرح اختلاط بتن برای هوای گرم
- نکات مهم بتن ریزی در هوای گرم و تابستان
دانلود بروشور و کاتالوگ ژیکاکیور ZC-1
مشکلات بتن‌ریزی در هوای گرم
در فصل‌های گرم سال، به‌ویژه تابستان، پروژه‌های عمرانی با چالش‌هایی روبه‌رو هستند که کیفیت بتن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. دمای بالا، وزش باد شدید و رطوبت کم می‌توانند باعث تبخیر سریع آب در بتن شده و روند گیرش را تسریع کنند. این شرایط منجر به کاهش کارایی، ترک‌خوردگی بتن و کاهش مقاومت نهایی بتن می‌شود.
استانداردها و مقررات مرتبط با بتن ریزی در هوای گرم و تابستان
مبحث نهم مقررات ملی ساختمان
مبحث نهم مقررات ملی ساختمان با عنوان “طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه” به عنوان یکی از منابع اصلی در طراحی و اجرای سازه‌های بتنی، بر رعایت حداقل‌های فنی و اجرایی تأکید دارد. هدف اصلی این مبحث، تضمین مقاومت، پایداری، ایمنی و استحکام سازه های بتنی و حفظ سلامت و ایمنی استفاده کنندگان است.
آقای آخوندی وزیر راه و شهرسازی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم:
“مقررات ملی ساختمان، مجموعه ای از حداقل های مورد نیاز و باید و نبایدهای ساخت و ساز است که با توجه به شرایط فنی و اجرائی و توان مهندسی کشور و با بهره گیری از آخرین دستاوردهای روز ملی و بین المللی و برای آحاد جامعه کشور، تهیه و تدوین شده است.”
توجه به عبارت “حداقل های مورد نیاز” بسیار مهم می باشد، به این معنی که رعایت تمام موارد آیین نامه ای، در نهایت، حداقل مورد نیاز را در بر خواهد داشت و نه وضعیت مناسب و ایده آل را.
آقای دکتر هوائی مدیر کل مقررات ملی ساختمان، هدف از تدوین مبحث نهم مقررات ملی ساختمان را اینگونه بیان کرده اند:
- صرفه اقتصادی فرد و جامعه
- ارتقای کیفیت ساخت و سازه ها
- کمک تشکل های حرفه ای به ترغیب و تشویق استفاده از روش های نوین ساخت
استاندارد ISIRI 8451 سازمان استاندارد ایران
استانداردهای مختلفی برای بتن و افزودنی های بتن تدوین شده است. سازمان ملی استاندارد ایران، شرایط بتن ریزی در هوای گرم را در استاندارد ISIRI 8451 بدین شرح مشخص نموده:
“شرایط باید به گونه‌ای باشد که در زمان بتن‌ریزی، دمای بتن، بیشتر از ۳۰ درجه سانتیگراد و دمای محیط بیشتر از ۳۸ درجه سانتیگراد نباشد. در صورت تابش شدید و طولانی مدت آفتاب، می‌توان درجه حرارت ابزار و تجهیزات اختلاط و حمل و نقل را با پاشیدن آب خنک و تمیز کاهش داد”.
هنگامی که دمای بتن از ۳۲ درجه سانتیگراد تجاوز کند، باید اقدامات خاصی برای اجرای بتن ریزی انجام شود که در ادامه این مطلب، به آن خواهیم پرداخت.
تأثیر آب و هوای گرم بر روند گیرش بتن
آب و هوای گرم سرعت روند گیرش بتن را افزایش می‌دهد. در دماهای بالا، واکنش‌های شیمیایی در فرآیند هیدراتاسیون سریعتر اتفاق می‌افتد، که باعث سفت شدن و گیرش زودتر بتن می‌شود.
این امر می‌تواند مشکلاتی مانند کاهش زمان کارپذیری، سختی ناپایدار، و احتمال ترک‌های انقباضی را به همراه داشته باشد. بنابراین، در هوای گرم نیاز است تدابیر خاصی برای کنترل این روند اتخاذ شود تا خواص بتن حفظ گردد.
چالش های اصلی بتن ریزی در گرما و مناطق گرمسیر
- تبخیر سریع آب: دمای بالا و وزش باد، باعث کاهش رطوبت می گرددکه منجر به هیدراتاسیون ناکافی و ترک های سطحی ضعیف و کاهش مقاومت نهایی بتن می گردد.
- زمان گیرش سریع: گیرش سریعتر در هوای گرم، می تواند باعث ایجاد مشکل در فرایند بتن ریزی گردد.
- کاهش کارایی: هوای گرم می تواند شرایط را برای اختلاط بتن، بتن ریزی و تکمیل فرایند، سخت تر کند.
- کاهش مقاومت و دوام بتن: اگر شرایط به درستی مدیریت نشود، خواص بتن می تواند به خطر بیفتد.
بیشتر بخوانید: دیرگیر کننده بتن ZR-1
اقدامات ضروری قبل، حین و بعد از بتن‌ریزی در هوای گرم
بتن ریزی در هوای گرم مستلزم اقداماتی قبل از بتن ریزی، حین بتن ریزی و بعد از بتن ریزی است تا کیفیت و دوام بتن حفظ شود:
اقدامات قبل از بتن‌ریزی در هوای گرم:
- استفاده از مصالح سرد: مصالح سرد به کاهش دمای مخلوط کمک می‌کند. در صورت قرار گرفتن سنگدانه ها در هوای آزاد در فصول گرم سال، بایستی بر روی آنها سایبان نصب شود، البته شرایط نگهداری باید به گونه ای تعبیه شده باشد که مصالح از آلودگی های محیطی و گیاهی در امان باشد.
- استفاده از آب خنک: استفاده از آب سرد در اختلاط و عمل آوری بتن و استفاده از آب خنک برای مرطوب کردن قالب ها و محل بتن ریزی به عنوان راهکاری مناسب برای مقابله با دمای بالا محیط.
اقدامات حین بتن ریزی در هوای گرم:
- فاصله زمانی مناسب در حمل و نقل: کاهش مدت زمان بین مخلوط‌سازی و بتن‌ریزی نیز راهکار مناسبی است.
- رعایت زمان مناسب: در ساعات خنک تر روز، مانند صبح زود یا عصر، بتن‌ریزی انجام شود.
- مواد افزودنی بتن: این مواد علاوه بر اجزاء اصلی (سیمان، آب و سنگدانه) به صورت پودر و یا مایع به بتن افزوده می شود و در خواص مختلف بتن تاثیر به سزایی دارند. برخی افزودنی‌های بتن، زمان گیرش بتن را تمدید می‌کنند و مانع سخت شدن زودهنگام می‌شوند.
اقدامات بعد از بتن ریزی در هوای گرم:
- پوشش‌دهی سطح بتن: پوشاندن سطح بتن با پوشش‌های مرطوب، پلاستیک یا نایلون، باعث کاهش تبخیر آب می گردد.
- مرطوب نگه‌داشتن سطح: آب‌پاشی مرتب بر سطح در طول روز برای جلوگیری از تبخیر سریع موثر می باشد.
- استفاده از پوشش‌های عایق: استفاده از پوشش های عایق بتن مثل ژیکاکیور برای جلوگیری از تبخیر سطحی آب بتن.
انواع افزودنی های بتن برای فصل گرم
افزودنی های بتن نظیر نظیر دیرگیر کننده بتن، روان کننده بتن، حباب ساز بتن و کاهنده مصرف آب، می توانند نقش موثری در کنترل اثرات گرما بر بتن داشته باشند.
دیرگیرکننده بتن با تأخیر در زمان گیرش بتن، به پیمانکاران و کارگران زمان بیشتری برای بتن‌ریزی، حمل و ریختن بتن در قالب‌ها می‌دهد.
روان‌کننده‌های بتن نیز با بهبود خواص مکانیکی بتن، باعث می شوند تا بتن، کارایی خود را حفظ کرده و از مشکلات ناشی از دمای بالا، مانند ترک خوردگی یا کاهش مقاومت، جلوگیری کنند.
کیورینگ بتن با ژیکاکیور می تواند از تبخیر آب بتن جلوگیری کند و مانع ایجاد ترک های سطحی ناشی از تبخیر سریع آب بتن گردد.
تفاوت زودگیر کننده بتن با زود سخت کننده بتن
با توجه به ابهام زیادی که معمولا بین دو محصول زودگیر کننده بتن و زود سخت کننده بتن پیش می آید، لازم است در اینجا به اجمال تفاوت این دو محصول بررسی شود تا این دو محصول به اشتباه به جای یکدیگر استفاده و نام برده نشوند:
زودگیر کننده بتن، به افزودنی هایی اطلاق می شود که فرآیند گیرش از حالت خمیری به حالت سخت و سلب را در بتن تسریع می کنند و مدت زمان آن را کاهش می دهند.
زود سخت کننده بتن، آن دسته از محصولات هستند که روند کسب مقاومت بتن در سنین اولیه (۱ روزه، ۳ روزه و هفت روزه) را تسریع می کنند.
هوازای بتن ژیکاوا | ZAE-1
- حالت فیزیکی: مایع قهوه ای روشن
- وزن مخصوص (gr/cm³): ۱
- یون کلر: ندارد
- بسته بندی: گالن پلاستیکی ۲۰ و بشکه ۲۲۰ لیتری
عمل آوری بتن یا کیورینگ بتن در تابستان و هوای گرم
عمل آوری بتن یا اصطلاحا کیورینگ بتن، یکی از موارد مهم در پروسه بعد از بتن ریزی است که در فصول گرم با توجه به افزایش سرعت گیرش و تبخیر آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است
کیورینگ پس از بتن ریزی در هوای گرم به دو روش عمده زیر قابل انجام است:
- آب رسانی (آبیاری یا ایجاد حوضچه): در این روش حالت ایده آل ایجاد حوضچه بر سطح افقی و پوشش خیس در سطوح غیر افقی است مانند استفاده از چتایی، ولی باید توجه داشت که استفاده از چتایی در عمل چندان پر بازده نبوده و نصب آن نیز بسیار دشوار است، علاوه بر آن آبدهی منظم و حفظ رطوبت آن در بسیاری موارد دشوار و شاید نشدنی باشد.
- استفاده از پوشش‌های عایق: این روش خصوصا در فصول گرم بسیار پر کاربرد است و می توان با استفاده از پوشش های عایقی مانند ژیکاکیور از تبخیر سطحی آب بتن جلوگیری کرد و اجازه داد بتن با رطوبت خود عمل آوری شود، در این روش خطای انسانی و بهای تمام شده بسیار کمتر بوده و درصد اطمینان از صحت عملکرد آن نیز بسیار بالاتر است. لازم به یادآوری است مقاومت سطحی ژیکاکیور به گونه ای تنظیم شده که برای اجرای سایر سطوح مشکلی ایجاد نخواهد شد و با شستشو، حذف خواهد شد.
الزامات طرح اختلاط بتن برای بتن ریزی در هوای گرم
به روش تعیین نسبت اختلاط اجزاء بتن بر اساس کاربرد نهایی مورد استفاده بتن، “طرح اختلاط بتن” گفته می شود و اغلب بر اساس تجارب کارگاهی و بر اساس مخلوط های آزمایشگاهی، در آزمایشگاه تعیین می شود.
طرح اختلاط بتن برای هوای گرم، باید موارد زیر را برآورده سازد:
- کارآیی و روانی بتن به قدر نیاز فراهم گردد و منجر به جدایی دانه ها و آب انداختن نشود و از طرفی بتن نیز به سهولت در قالب ریخته شود.
- مقاومت متوسط هدف را برآورده سازد.
- نفوذ پذیری بتن را برای مقابله با حملات شیمیایی، کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: بتن ریزی در هوای سرد
نکات مهم بتن ریزی در هوای گرم و تابستان
برای کاهش اثرات منفی گرما رعایت نکات زیر، موثر است:
- ۱. کاهش زمان انتقال بتن از کارخانه تا محل استفاده به کمتر از ۴۵ دقیقه
- ۲. زمان بتن‌ریزی را به صبح یا عصر موکول کنید
- ۳. مصالح بتن به ویژه مصالح سنگی، نباید زیر تابش مستقیم آفتاب قرار گیرند. (استفاده از سایه بان و فضای انبارش خنک)
- ۴. استفاده از آب خنک برای کاهش دمای مخلوط بتن
- ۵. خیس کردن مصالحی که در تماس مستقیم با بتن هستند برای کاهش جذب آب بتن توسط مصالح
- ۶. کاهش دمای محیط بتن ریزی با آب پاشی روی قالب ها
- ۷. استفاده از افزودنی های بتن مخصوص فصل گرم
- ۸. عمل آوری و کیورینگ بتن بلافاصله پس از اتمام بتن ریزی و سخت شدن آن
- ۹. در صورت استفاده از آب برای عمل آوری دمای آب مصرفی نباید بیشتر از ۱۱ درجه باشد.
- ۱۰. خودداری از ساخت بتن با دست، مگر با حجم محدود برای بتن غیرسازه‌ای. (اختلاط بتن های غیر سازه ای با دست، مشروط به ساخت حداکثر ۳۰۰ لیتر در هر بار ساخت می باشد).
محصولات ژیکاوا مناسب بتن ریزی در هوای گرم
ژیکاوا، تولید کننده مواد و شیوه های نوین برای صنعت ساختمان
