تاریخچه احداث استخر و اهمیت آب بندی آن
قبل از صحبت در مورد آب بندی استخر، کمی در مورد تاریخچه آن صحبت کنیم. از زمان های دور، شنا در آب یکی از تفریحات وسرگرمی های بشریت بوده، انسان ها از آب گیر های طبیعی موجود در طبیعت مانند برکه ها و دریاها و دریاچه ها به منظور شنا و سایر ورزش های آبی استفاده می کردند ولیکن از قرون گذشته بشر روی به ساخت آبگیرهایی مصنوعی برای نگه داری حجم معینی از آب کاملاً پاکیزه و بهداشتی آورده است که به آن استخر می گوییم.
به طور معمول استخر های ساخت بشر با اهداف تفریحی ساخته می شدند ولی امروزه با توجه به اهمیت دسترسی به آب تمیز و بحران کمبود آب جهانی استفاده از استخرها برای اهدافی هم چون ذخیره آب آشامیدنی و هم چنین ذخیره آب برای مصارف کشاورزی و صنعتی رواج پیدا کرده است.
با توجه به گسترش روز افزون ساخت استخرها اهمیت در اجرای اصولی و مهندسی آن ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. یکی از ارکان مهمی که در این راستا به چشم می خورد، اهمیت آب بند بودن استخر هاست زیرا در صورت عدم آب بندی کاربرد اصلی آن به عنوان محل ذخیره سازی آب زیر سوال خواهد رفت.
انواع استخر
اگرچه همه استخرها با یک عنوان نامیده می شوند، اما کاربردهای مختلفی برای آنها تعریف شده است. برخلاف تصور اغلب مردم که استخرهای شنا، تنها جنبه شنا و تفریح دارند، از آن ها برای مصارف صنعتی و حتی به منظور کمک به پروسه درمان برخی بیماری های حرکتی و برخی مشکلات دیگر نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
استخر ها از لحاظ کاربری به دو دسته کلی استخر های شنا و استخر های ذخیره سازی آب، طبقه بندی می‌شوند که هر دو دسته شامل زیر مجموعه های مختلفی هستند.
انواع استخر های شنا
- استخرهای خانگی یا شخصی
- استخرهای عمومی
- اﺳﺘﺨﺮهای حرفه‌ای و ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت و…
انواع استخر های ذخیره سازی
- استخر های ذخیره آب کشاورزی
- استخرهای پرورش ماهی و آبزیان
- استخر های آب و فاضلاب
- استخر های ذخیره آب صنعتی و…
مشکلات نگهداری از استخر
نگهداری از استخرهای خانگی مشکلات و معضلات خاص خود را دارد مخصوصا اگر استخر رو باز و در محوطه ی باغ یا حیاط خانه باشه، در پاییز برگ خشک درختان به داخل استخر فرو می ریزند که همین امر باعث خواهد شد، آب استخر آلوده و کثیف گردد، در زمستان درصورت رخ دادن برف و بوران امکان رسوخ سرما به بدنه ی استخر هست بنابراین با دردسر تعمیرات پر هزینه ی آن رو به رو هستیم، هم چنین مشکلاتی از قبیل از کار افتادن پمپ و فیلترینگ آب تا گرفتن جلبک و تغییرات PH و کلرزنی نیز از معضلات همیشگی استخرها می‌باشد.
در ادامه مقاله به بحث مهم آب بندی و ضد آب کردن بدنه استخر می پردازیم تا شما مخاطبان گرامی بتوانید بهترین روش ممکن را انتخاب کرده و با خیال آسوده و به دور از نگرانی درخصوص نشت آب استخر ویلاها و مخازن کشاورزی خود به راهکار اقتصادی و پایداری دست پیدا کنید.
اهمیت آب بندی استخر
ماهیت استخر، سازه ای برای نگه داری آب می باشد، در صورت عدم حصول این مهم و نشت آب از استخر عملکرد آن با تناقض مواجه می شود. از جهت دیگر نفوذ یا خروج آب و دیگر مایعات از میان اجزای بتنی استخر به خصوص در فصل سرما و یخ بندان باعث ایجاد ترک‌هایی در سطح کار می شود که موجب نشت آب و کاهش طول عمر و دوام استخر و هم چنین آسیب رسانی به سازه های مجاور می شود. اینجاست که موضوع آب بندی استخر مطرح می شود.
از این رو، جهت جلوگیری از تمامی آسیب ها و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری، آب بندی استخر از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
روش های عایق بندی و آب بندی استخر
با توجه به مصالح مصرفی، نوع اجرا، مکان و کاربرد استخر، روش های متعددی برای عایق نمودن آن به کار گرفته می شوند که برخی از آن ها به شرح زیر می باشند:
کاشی کاری:
کاشی کاری یکی از روش های پوشش کف و جداره استخر است که در مقایسه با روش های دیگر نیاز به هزینه بیشتری برای اجرا دارد. این روش آب بندی مزایای زیادی به ارمغان می آورد. برای مثال تمیز نمودن سطوح کاشی کاری شده به راحتی انجام می شود و می توان از زیبایی و پاکی سطوح براق و تمیز لذت برد. پوشش سطح کاسه استخر با انواع کاشی و موزائیک طرح دار نمایی متفاوت و سنتی به استخر می بخشد.
البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که صرفاً استفاده از کاشی کاری و حتی چسب کاشی منجر به آب بندی استخر نخواهد شد، و الزاماً استفاده از زیر کار مناسب (استفاده از سمنتکس و در صورت لزوم مش فایبرگلاس) می تواند نتیجه صد در صد تضمین شده ای به همراه داشته باشد.
اندود کاری سیمانی:
اندودکاری یکی از سنتی ترین روش های آب بندی استخر است. این روش به دلیل انطباق پذیری بالا و اجرای آسان قابل استفاده در شرایط مختلف است. روش اجرای اندودکاری بدین صورت است که آهک یا گچ را با آب و ماسه مخلوط می کنند و پس از ایجاد یک ماده خمیری مانند آن را با ماله روی سطح استخر می کشند.
این لایه اندود از مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب برخوردار است و آن را می توان با استفاده از روش های مختلف به رنگ سفید یا رنگ های دیگر درآورد. جداره کاسه استخر مکانی برای تجمع جلبک و آلودگی ها است، بدین منظور از کاشی برای پوشش این بخش استفاده می شود، در این روش با توجه به زمان بر بودن روال کار و وابستگی مستقیم به نیروی کار و لزوم ترکیب آن با کاشی هزینه ها به شکل قابل توجهی افزایش یافته و نقش نیروی انسانی در اجرا و پیاده سازی آب بندی استخر، بسیار حائز اهمیت است.
روکش های اکریلیک، پلی یورتان و اپوکسی
یکی از مزایای روکش اکریلیک، پلی یورتان و اپوکسی چسبندگی بسیار بالای آن به سطوح اندودکاری شده، سطوح بتنی و روکش های کف می باشد. این روکش ها هم برای استخرهای روباز و هم استخرهای سرپوشیده با عمر مفید متوسط مناسب است.
هنگام استفاده از این روکش ها باید به این نکته توجه داشت که میزان رزین آن ها بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده رعایت شود. آنچه که نقش بسیار اساسی در کیفیت این روکش ها دارد آماده سازی سطح زیرین و توجه به کیفیت آن است. با استفاده از روکش های پلی یورتان، اپوکسی و رنگ های اکریلیک عمر کف و جداره دیوار استخر بالا می رود و می توان ترک های ایجاد شده در آن ها را پوشش داد، ولی نکات مهم در استفاده از این محصولات از جمله پلی یورتان آلودگی زیست محیطی بالا، پیچیدگی استفاده و پروسه اجرا و تنظیف پیچیده است.
در خصوص رنگهای اکریلیک نیز کیفیت کار نهایی وابستگی بسیار زیادی به زیر کار خواهد داشت و در صورت استفاده نادرست و یا کاربرد رنگ پلاستیک در زیر کار می‌تواند به راحتی منجر به پوسته پوسته شدن شود.
ورقه های ژئوممبران
روش ژئوممبران برای استخرهای کشاورزی مناسب است و نمی توان از آن برای عایق کاری و آب بندی استخرهای شنا استفاده کرد. از آن جایی که بستر این آب بندی‌ها کاملاً خاکی یا شفته آهک می باشد، دارای هزینه پایین و مقرون بصرفه خواهد بود و می توان از آن به عنوان بستر برای استخرهای بزرگ پرورش ماهی یا ذخیره آب کشاورزی استفاده نمود.
ورقه های ژئوممبران با اندازه ها و ضخامت های مختلفی در بازار وجود دارند که می توانید براساس نوع کاربرد استخر، نمونه مناسبی از آن را خریداری کرده و از آن برای آب بندی استفاده کنید. از مشکلات این نوع آب بندی این است که استفاده از آن در کنج‌ها میسر نبوده و در محل اتصالات ورودی و خروجی به محزن و استخر دچار مشکل خواهیم بود، همچنین ترمیم ناپذیری، بسترسازی و جلبک زدن از دیگر معایب این روش می باشند.
ایزوگام و قیرگونی
به طور معمول بدترین حالت آب بندی استخر که امروزه در اکثر کشور های پیشرفته به دلایل مختلف فنی و زیست محیطی منسوخ شده است، روش آب بندی استخر با ایزوگام و قیرگونی می باشد.
از جمله اشکالات قیرگونی و ایزوگام استخر می توان موارد زیر را نام برد:
- مواد نفتی در دمای مشخص در آب حل می شوند و آب استخر را آلوده خواهند کرد.
- در صورت وجود فشار زیاد روی ایزوگام و قیرگونی، آب به صورت جزئی وارد لایه های زیری می شود.
- ورود آب به لایه های زیرین باعث نشست خاک در زیر سازه استخر شده و استخر دچار هدر رفت آب هر چند اندک شده و ممکن است منجر به خوردگی شدید میل گرد داخل بتن شود.
- اگر استخر از حالت آب بندی خارج شود و نشتی داشته باشد، هزینه ی بازسازی آن بسیار زیاد است چرا که نمی توان به طور جزئی آن را ترمیم نمود.
- عدم قابلیت و سهولت استفاده در کنج ها، به دلیل عدم امکان اعمال به صورت حتی ۹۰ درجه
ایجاد اشکال در یکپارچگی با لوله‌های ورودی و خروجی به سازه و…
ببینید: ژیکابام، جایگزین قیرگونی و ایزوگام
واترپروف های پودری و مایع بتن
مهم ترین علت عدم مقاومت بتن در مقابل نفوذ آب و سایر عوامل شیمیایی، نداشتن فشردگی لازم و وجود خلل و فرج در بتن می‌باشد. افزودنی واتروپروف بتن با ایجاد فشردگی بیشتر در بتن مقاومت آن را در مقابل نفوذ آب و املاح شیمیایی تا چند برابر افزایش داد و به علت کاهش میزان آب مصرفی از ایجاد فضاهای خالی و منافذ ریز و همچنین ترک‌خوردگی بتن جلوگیری خواهد کرد، البته باید در نظر داشت استفاده از این ماده باید در زمان اختلاط بتن استفاده شود.
ببینید: واتر پروف پودری بتن ژیکاوا | واتر پروف مایع بتن ژیکاوا | ZWP-L ژیکاوا
عایق های پایه سیمانی نوین
در سال های اخیر عایق های رطوبتی پایه سیمانی در چندین نوع مختلف توسعه پیدا کرده اند.که بطور کلی می تون آنها را در دو گروه طبقه بندی کرد :
الف) عایق رطوبتی پایه سیمانی انعطاف پذیر
ب) عایق رطوبتی پایه سیمانی سخت یا انعطاف ناپذیر
عایق های رطوبتی پایه سیمانی به دلیل عملکرد فوق العاده و ویژگی های زیست محیطی عالی بیشترین سهم را در بین عایق های رطوبتی داشته و سهم عمده‌ای را در صنعت ساختمان به خود اختصاص داده است. این دسته از ترکیبات به صورت دوغاب استفاده شده و برخلاف عایق های پلی اورتان می تواند بر روی سطوح خیس نیز استفاده شود.
عایق های رطوبتی پلی اورتان و دیگر پوشش های رطوبتی بعد از اجرای عایق و قبل از کاشی کاری نیاز به اجرای یک لایه محافظ بر روی عایق دارد که افزایش هزینه های اجرا را در پی خواهد داشت. اما پودر عایق رطوبتی پایه سیمانی و خصوصاً عایق‌های استاندارد ژیکابام از این مزیت برخوردار است که کاشی مستقیماً می تواند روی آن نصب شود.
پودر عایق رطوبتی ژیکابام در کنار ملات سمنتکس به تنهایی می‌توانند به عنوان یک ابزار مناسب آب بندی استخر در تمامی انواع استخرهای کشاورزی، صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار گیرد، و به منظور دستیابی به ظاهر زیباتر استفاده از پوشرنگ ژیکافام می تواند منجر به دستیابی به سطحی رنگی، زیبا، بدون جلبک، نرم و مخملی شود.
حال مهمترین سوال این است که بهترین زمان و بهترین روش آب بندی استخر کدام است؟
بخوانید: آب بندی سرویس بهداشتی با مواد نانو
بهترین زمان آب بندی استخر
برای دست یابی به بهترین نتیجه در امر آب بندی استخر بهتر است قبل از اجرا و در زمان طراحی، تمهیدات لازم برای آب بند نمودن استخر در نظر گرفته شود، حتی چنانچه آب بندی در استخر قدیمی مد نظر بود جای نگرانی وجود ندارد زیرا با توجه به پیشرفت روز افزون مصالح نوین ساختمانی، مواد آب بندی جدید بسیار پویاتر از سابق عمل کرده و امر آب بندی را به بهترین، سریع ترین و آسان ترین روش ممکن میسر می سازند.
بهترین روش آب بندی استخر
از لحاظ کلی بهترین روش آب بندی استخر در ابتدا اجرای صحیح و اصولی سازه آن و سپس استفاده از محصولات آب بندی نوین ساختمانی می باشد.
شرکت ژیکاوا با استفاده از مواد اولیه و دانش فنی شرکت Wacker آلمان محصولات کم نظیری را در راستای برطرف نمودن این مهم برای ارائه به شما مشتریان عزیز تولید و روانه بازار نموده است.
اقدامات لازم برای آب بند نمودن استخر و مخازن آب
پیشنهاد ما برای آب بندی استخر و مخازن آب، شامل موارد ترکیبی زیر می باشد:
قبل از شروع اجرا:
الف) استفاده از واترپروف های پودری یا مایع شرکت ژیکاوا در ملات سیمانی یا بتن
مهم ترین علت عدم مقاومت بتن در مقابل نفوذ آب و سایر عوامل شیمیایی نداشتن فشردگی لازم و وجود خلل و فرج در بتن می‌باشد. افزودنی واترپروف بتن مایع ZWP-L با ایجاد فشردگی بیشتر در بتن مقاومت آن را در مقابل نفوذ آب و املاح شیمیایی تا چند برابر افزایش داد و به علت کاهش میزان آب مصرفی از ایجاد فضاهای خالی و منافذ ریز و همچنین ترک‌خوردگی بتن جلوگیری می‌نماید.
نحوه استفاده از واترپروف مایع بتن ZWP-L:
این محصول را به میزان ۱ الی ۳ درصد وزن سیمان مصرفی در حین ساخت به بتن اضافه نموده و مخلوط نمایید. چون این افزودنی باعث ایجاد روانی در بتن می‌گردد لذا حتماً ۱۰ الی ۲۰ درصد از آب مصرفی را قبلاً کم کنید. همچنین در نوع پودری چون این پودر با آب مخلوط نمی شود بنابراین حتما باید ابتدا با سیمان و مصالح مخلوط شده سپس آب بتن به آن اضافه شود.
ب) استفاده از نوارهای واتر استاپ
در طراحی سازه استخرها به دو علت درزبندی‌هایی در نظر گرفته می‌شود. اول اینکه سازه‌های بزرگ بتنی در یک بازه زمانی طولانی اجرا شده و بتن‌ریزی در مراحل متعددی انجام می‌شود. در هر توقف عملیات بتن‌ریزی که موجب سفت شدن بتن می‌شود، درز اجرایی ایجاد می‌شود. اگر سازه و قطعات بتنی در مجاورت فشار آب یا دیگر سیالات نفوذپذیری قرار گیرند، آن مایع از این درزها عبور می‌کند؛ به همین دلیل باید آب‌بندی شوند.
دلیل دیگر این است که حرکاتی که در آن سازه تحت تاثیر قرار می‌گیرد مانند حرکات ناشی از انبساط و انقباض حرارتی بتن و یا جابجایی در اثر تنش‌های احتمالی مانند زلزله باید پیش‌بینی شود. درزهای انبساطی و یا حرکتی، فضاهایی هستند که برای مدیریت این تنش‌ها در نظر گرفته می‌شوند تا جلوی تخریب سازه در اثر فشارهای وارد شده گرفته شود. این درزها فاصله بین ۱ تا ۳ سانتی‌متر را بین دو قطعه ایجاد می‌کند که باید با استفاده از یک ابزار مناسب پر شود.
بهترین ابزار برای پر کردن و آب‌بندی درزها، واتراستاپ است. واتراستاپ‌ها نوارهای منعطف با پهنا و ضخامت مشخص هستند که در طی بتن‌ریزی و طبق نقشه‌های طراحی در محل درزها و زمان قالب‌بندی در سازه نصب می‌شوند. واتراستاپهای تولیدی شرکت ژیکاوا از جنس PVC قابل انعطاف و با استفاده از بهترین مواد اولیه و افزونی های مورد نیاز جهت بالابردن مقاومت و دوام آن در شرایط سخت آب و هوایی,سیکلهای گرما و سرما و تابش نور خورشید تولید می شوند.
این واتر استاپها در ابعاد و اندازه های مختلف و شکلهای گوناگون در ضخامت های متفاوت تولید می شوند.
پس از اجرا:
الف) اجرای آستر های عایق رطوبتی پایه سیمانی ژیکاوا (سمنتکس)
سطح بتن و یا دیگر مصالح مصرفی در ساخت استخر غالبا دارای خلل و فرج هایی می باشد که آب از آن ها نفوذ کرده و موجب نشت آن می شود. حتی در صورت اجرای اصولی و رعایت تمام ضوابط اجرا غالبا ترک هایی مویی در سطح بتن پدیدار می شود که در فصل سرما آب به درون آن ها نفوذ کرده و پس از یخ زدگی و انبساط موجب ایجاد خرابی و فرسایش بیشتر و نشت آب بیشتر می شود.
پیشنهاد شرکت ژیکاوا برای مقابله با این مشکل استفاده از سمنتکس می باشد. این محصول نوعی ملات تعمیراتی ریز دانه و نفوذ ناپذیر در برابر آب می باشد که مقاومت بسیار بالا و چسبندگی بسیار خوبی به زیر کار دارد. پس از اجرای یک لایه از آن می توان با خیالی آسوده از آب بندی استخر، سال های متمادی از استخر مورد نظر استفاده نمود.
ب) اجرای ماهیچه کشی مناسب در کنج ها با گروت نوع یک ژیکاوا
با توجه به عمق زیاد و فشار بالای آب در محل های اتصال کف به دیواره استخر این نواحی دارای بیشترین تنش ها می باشند و معمولا دچار ترک ها و شکاف هایی می شوند، همچنین در هنگام ساخت به دلیل عدم اجرای یکپارچه کف و دیواره استخر، درز های سردی به وجود می آید که آب به راحتی از این درز ها به بیرون نشت خواهد کرد. از این جهت اجرای یک ماهیچه اصولی، با مقاومت و دوام بالا در کنج های استخر از اهمیت بسیاری برخوردار است.
پیشنهاد ما برای این کار استفاده از محصول ژیکا گروت یک شرکت ژیکاوا می باشد. این محصول ملاتی پایه سیمانی و آماده کار تنها با اضافه نمودن آب است و دارای مقاومت فشاری بسیار بالا و همچنین مقاومت و دوام خوب در برابر سیکل های گرما و سرما هست.
سوالات متداول درباره آب بندی استخر
یکی از نقاط آسیب پذیر در هر استخری کنج ها و خصوصاً کنج های کف استخر می باشد، زیرا بیشترین فشار آب به این نواحی وارد می شود و امکان عایق بندی کامل این کنج ها به سادگی میسر نیست و در مرور زمان ممکن است دچار هدر رفت آب شوند، لذا توصیه به استفاده از ماهیچه کشی در کنج ها بسیار توصیه می شود.
بسته به ابعاد استخر و نوع کاربری سازه از محصولات مختلفی می توان استفاده کرد از آجر ساده گرفته تا بتن ریزی و بتنهای پیش ساخته و …. ولی پیشنهاد استفاده از سازه هایی است که برای کاربرد مورد نظر قابلیت مقاومت مکانیکی در حد قابل قبولی ارائه دهد، به عنوان نمونه استفاده از بلوک سیمانی برای استخر چندان توصیه نمی شود.
چسب بتن در ساختمان کاربردهای متفاوت دارد، کاربرد عمومی استفاده از چسب بتن به همراه رنگ های مختلف است که متاسفانه بسیار ناکارآمد ولی بسیار ارزان قیمت می باشد، به این دلیل که افزودن آب به هر میزان دلخواه و رنگ می تواند منجر به آب بندی موقت سازه شود، ولی متاسفانه پس از چندماهی که با درز آب مواجه هستیم باید کل بنده سازه مجدداً با صرف هزینه های زیاد و زمان طولانی کاملاً تراشیده شود تا به سطح زیرین دست یابیم و مجدداً به صورت کامل آب بندی انجام شود، لازم به یادآوری است در این نوع محصولات شما امکان کاشی کاری و یا اعمال هیچ نوع سیمانی بر روی این بستر فراهم نخواهد بود.
استفاده از بتن به تنهایی منجر به سطح آب بند نخواهد بود، لذا استفاده از واتر پروف در هنگام بتن ریزی و یا استفاده از سمنتکس ژیکاوا به همراه ژیکابام می تواند به سادگی به آب بندی کامل سازه دست یابیم.
در این نوع محصولات که معمولا آب بندی موقت و کوتاه مدت را به همراه خواهند داشت، پس از ایجاد مشکل باید کاملا از سطح حذف شوند و مجددا با مواد پایه سیمانی کار آب بندی شود
